De beroemde Joodse kunstenaar Marc Chagall werd in 1887 in Vitebsk (Wit-Rusland) geboren en stierf in 1985 in Zuid-Frankrijk, in het kleine dorpje Saint Paul de Vence. In dat lange leven schilderde hij, maakte vele litho’s en ontwierp prachtige ramen voor kerken en openbare gebouwen over de hele wereld. In veel van zijn werk komen religieuze thema’s aan de orde, waarbij hij zijn Joodse wortels vaak een plaats gaf, maar ook aan christelijke symbolen niet voorbij ging. In het prachtige museum ‘Message Biblique’ in Nice hangt een serie schilderijen, die Bijbelse verhalen als achtergrond hebben. Daarin spelen Genesis, Abraham en Mozes een centrale rol. Maar kijken naar zijn werk met als achtergrond Bijbelse verhalen gezien door de ogen van de kunstenaar Marc Chagall is niet alleen van mooie plaatjes genieten. Chagall zet ons ook aan om opnieuw na te denken over bekende verhalen uit de Bijbel.
In vele van zijn schilderijen en ontwerpen voor gebrandschilderde ramen komen we als vanzelf momenten tegen, waarop Chagall zeer kritisch stond tegenover de geschiedenis van het racisme in het algemeen en het christendom in het bijzonder. Het zijn schilderijen, waarin het kruis een dominante rol vervult. Het christelijke symbool van het kruis wordt daarmee door hem omgezet tot een symbool dat de gebrokenheid van het leven aanduidt – met indringende noties van klacht, aanklacht en oproep bezinning. Ik heb al vele malen lezingen over Chagall gehouden in de veertigdagentijd voor Pasen: juist dan blijkt er ruimte te zijn voor zijn diepe intenties.
Daarnaast was Chagall ook een mens vol levenslust en een sprankelende geest. De prachtige en kleurrijke motieven over het circus, de liefde, de bruidsparen en de muziek spatten soms van zijn doeken af. Wie zich eenmaal vertrouwd heeft gemaakt met het kleurenpalet en de vormgeving van zijn doeken, herkent ze al van verre.
Dat Chagall ook een dichter was is, misschien minder bekend. In een uitgave uit 2010 heeft Frouwkje Zwanenburg een aantal van zijn gedichten vertaald en uitgegeven. Een prachtig gedicht uit die uitgave heet ‘Voor de andere helderheid’ en gaat zo:
Oh God, voor de andere helderheid
die je aan mijn ziel hebt gegeven
dank !Oh God, voor de rust
die je aan mijn ziel hebt gegeven
dank !Oh God, de nacht is gekomen
Je zult mijn ogen sluiten voor de dageraad
En ik zal opnieuw
Schilderijen voor je maken
Over de hemel en de aarde